روش های آبيارى نوین
در اين روزها، با توجه به بحران كم آبى در كشور و همچنين قرار گرفتن كشور در ناحيه‌ى گرم و خشک، آبيارى زمين‌هاى كشاورزى بايد با روش های آبيارى نوين و متناسب با اين شرايط انجام گيرد تا محصولات از آب كافى بهره مند شده و از هدر رفتن آن نيز جلوگيرى شود. طيق آمار ، 92 درصد از منابع آب كشور در صنعت كشاورزى مصرف مى‌شود كه از اين مقدار، حدود 75 درصد آن هدر رفته و تحت استفاده گياهان قرار نمى‌گيرد.
دليل اين ميزان هدر رفتگى، تنها انتخاب شيوه‌هاى نامناسب آبيارى مى‌باشد. امروزه از روش‌هاى علمى و گوناگونى در اين زمينه استفاده مى‌شود كه هر يک در جاى و شرايط خاصى كاربرد دارد و به پيشرفت كشاورزان و صنعت كشاورزى كمک بسيارى مى‌كند. در اين مقاله قصد داريم با بررسى هر يک از اين روش ها، به راهنمايى بيشتر شما بپردازيم.
روش های آبيارى و انواع آن:
به طور كلى و در يک نگاه، روش‌هاى آبيارى را مى‌توان به دو دسته‌ى سنتى و مدرن تقسيم بندى كرد. در روش های آبيارى سنتى كه در گذشته كاربرد داشته اند، عموما آب زيادى هدر مى‌رود و آب به صورت يكنواخت پخش نمى‌شود زيرا نمى‌توان آب را كنترل كرد.
در اين روش قسمتى از زمين، غرق آب و قسمتى خشک باقى مى‌ماند كه اين از معايب اين روش به حساب مى‌آيد. در روش هاى مدرن به علت استفاده از وسايل جديدتر كه هركدام پايه‌ى علمى خاصى دارد، از هدر رفتن آب تا حدى جلوگيرى مى‌كند و نسبت به روش هاى گذشته، آب را يكنواخت تر پخش مى‌كند. آبيارى سطحى، آبيارى تحت فشار و آبيارى زيرزمينى از انواع اين روش هاست كه اكنون به بررسى جزئى‌تر آن ها مى‌پردازيم.
-
روش های آبيارى سنتی سطحى:
-
كرتى:
-
اين روش در كشور بسيار رايج است زيرا به ماشين آلات و ابزارهاى خاصى نياز ندارد. در اين روش، كرت‌ها را به شكل چهار گوش يا شكل‌هاى ديگر تقسيم بندى مى‌كنند. اين روش مناسب براى خاک‌هايى است كه آب كمتر در آن ها نفوذ مى‌كند و همچنين مناسب براى زمين هاى نسبتا صاف و بدون شيب است. با اين روش مى‌توان خاک هاى شور را شست و شوى داد.
-
-
غرقابى دائمى:
-
در اين روش، آب را به صورت دائم و يا متناوب وارد زمين مى‌كنند و خاک را به صورت دائم ، غرقابى مى‌سازند. اين روش بيشتر براى زمين هاى مسطح و داراى خاک با نفوذ پذيرى كم كاربرد دارد.
-
-
ماندابى:
-
اين روش نوعى ديگر از روش غرقابى دائم است اما با اين تفاوت كه در اين روش، سطح خاک به صورت متناوب از آب پر و خالى مى‌شود. اين روش مناسب براى گياهانى است كه نسبت به غرقاب شدن موقت در دوره‌هاى مشخص ، مقاوم باشد. اين روش براى زمين‌هايى با شيب كم و داراى خاک با نفوذ كم مناسب است.
-
روش های آبيارى مدرن سطحى:
-
نوارى:
-
در اين روش زمين را نوار بندى مى‌كنند. پهناى نوارها حدودا بين بين 5 تا 15 متر و طول آن‌ها بين 75 تا 300 متر است. اين نوارها به وسيله مرزكشى از هم جدا مى‌شوند و هدف از اين كار، نفوذ آب به طور همزمان در داخل نوارها است.
از اين روش بيشتر در زمين هاى كم شيب و براى گياهان علوفه‌اى، غلات و باغ ها استفاده مى‌شود.
-
-
شيارى:
-
در اين روش آب را در شيارهاى بين دو رديف كشت ، وارد مى‌كنند و جهت جلوگيرى از شسته شدن خاک ، شيارها را به صورت تراز ايجاد مى‌كنند. اين روش براى خاک هاى ماسه‌اى، سبک و خاک‌هايى است كه پس از خشک شدن ترک‌هاى بزرگ بر مى‌دارند، مناسب نيست و بيشتر مناسب براى محصولاتى مثل پنبه و ذرت كه به صورت رديفى كاشته مى‌شود است.
معايب :
اين روش با تمام ويژگى‌هايى كه دارد اما داراى معايبى نيز است. به عنوان مثال در زمين‌هايى با شيب زياد اين روش كاربرد ندارد زيرا در اين صورت زمين بايد تسطيح يا شيب بندى شود كه هزينه زيادى دارد.
اين روش براى خاک‌هاى سبک و شنى مناسب نمى‌باشد و به نيروى كار بيشترى نسبت به آبيارى تحت فشار نياز دارد. راندمان اين روش پايين بوده و باعث هدر رفت آب مى شود و به دبى آب بالايى نياز دارد.
-
آبيارى تحت فشار:
اين سيستم، به روش‌هايى گفته مى‌شود كه آب، توسط لوله و تحت فشارى بيش از فشار اتمسفر زمين توزيع مى‌شود.
اين روش معمولا به يكپارچه سازى اراضى و سرمايه گذارى دولتى و خصوصى نياز دارد. در اين روش به دليل اينكه آب از داخل لوله عبور مى‌كند و تماس مستقيم با هوا و خاک ندارد ، ميزان اتلاف پايينى داشته و به دو روش تقسيم مى‌شود.
-
بارانى:
اين روش كه به وسايلى مثل موتور پمپ، لوله‌هاى آبرسان و آب پاش نياز دارد، آب را با فشار وارد لوله ها مى‌كند و سپس به وسيله آب پاش، آب را به شكل قطره‌هاى باران روى محصولات پخش مى‌كند.
-
قطره‌اى:
در اين روش، آب با فشار كم از روزنه يا قطره چكان خارج شده و به صورت قطره‌اى پاى محصولات ريخته مى‌شود.
به دليل وجود مواد جامد معلق و نمک در آب‌ها، استفاده از اين روش كمى مشكل است زيرا مى‌تواند منجر به مسدود شدن راه قطره چكان‌ها شود. از جمله مزاياى آن مى‌توان به صرفه جويى در ميزان آب و هزينه، سهولت عمليات زراعى، عدم تشكيل رواناب سطحى، جلوگيرى از فرسايش خاک، تنظيم ميزان آب، عدم نياز به تسطيح اراضى، قابليت استفاده براى تمامى گياهان، افزايش كيفى و كمى محصول، جلوگيرى از پخش آب و رويش علف‌هاى هرز و… مى‌توان اشاره كرد.
مزايا:
از مزاياى اين روش مى‌توان به راندمان بالا، يكنواختى پخش آب، قابليت استفاده در زمين‌هاى ناهموار و شيب‌دار، قابليت اتوماسيون بالا، امكان پخش كود يا سم همزمان با پخش آب، نياز كمتر به نيروى كارگر و كنترل دماى هوا در مواقع يخبندان يا گرمازدگى اشاره كرد.
-
آبيارى زيرزمينى:
در اين روش از روش های آبيارى محل خروج آب، زير سطح خاک قرار دارد. لوله‌هاى آن در عمقى حدود 10 تا 60 سانتى مترى خاک قرار دارند و پخش آب در زير سطح خاک صورت مى‌گيرد كه باعث به حداقل رسيدن تبخير آب، صرفه حويى در مصرف آب و كنترل رشد علف‌هاى هرز مى‌شود.
در اين روش، رطوبت محيط زيرين گياه كاهش مى‌يابد كه به كاهش بيمارى‌هاى قارچى گياه كمك مى‌كند. در قديم در مناطق كويرى از اين روش استفاده مى‌كردند اما به وسيله‌ى كوزه‌هاى سفالى.
به اين صورت كه يک ظرف قابل نفوذ در داخل خاك و نزديک ريشه گياه قرار مى‌دادند و به صورت دستى در آن آب مى‌ريختند. اين آب به تدريج از جداره ظرف جذب خاک و گياه مى‌شود.
يكى از سيستم‌هاى نوين اين روش، استفاده از لوله‌هاى لاستيكى اسفنج مانند است كه تحت فشار بسيار كمى توانايى انتشار آب به طور يكنواخت و تحت كنترل را داشته و با نصب آن در نزديكى ريشه گياه، رطوبتى در حد زراعى خاک ايجاد مى‌كند.
مزايا:
از مزاياى اين روش مى‌توان به صرفه جويى در آب، افزايش كمى و كيفى محصول، صرفه جويى در انرژى، عدم نياز به تسطيح و تراس بندى، كاهش و ازبين رفتن علف‌هاى هرز، جلوگيرى از شيوع آفات، قابليت استفاده در زمين‌هاى ورزشى، زودرس نمودن محصول و… اشاره كرد.
سخن پايانى:
براى آبيارى زمين‌هاى كشاورزى روش‌هاى نوين بسيارى وجود دارد كه هريک مزايا و معايب به خصوصى دارد و بايد باتوجه به شرايط زمين، موقعيت آن و نوع گياهان موجود، روشى متناسب را انتخاب و مورد استفاده قرار داد. هر يک از اين روش‌ها به سرمايه و ابزارآلات مخصوصى نياز دارد كه تاثير زيادى در رفاه كار كشاورزان و صنعت كشاورزى دارد. همچنين مى‌تواند به جلوگيرى از كم آبى در كشور كمک بسيارى كند. جهت آشنايى بيشتر و بهره‌مندى از اين وسايل، با مشاوران ما در ارتباط باشيد.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.